Ι. Μ. Γηροκομείου 1933 - Η παραδοσιακή υπαίθρια πανήγυρις του Δεκαπενταύγουστου σε... ζωντανή σύνδεση!

   Η Cine Kodak των 16mm του Χρήστου Σακελλάρη ξαναχτυπά! Αυτή τη φορά σκαρφαλώνει 200 μ. πάνω απ' τη θάλασσα, στο λόφο του Γηροκομείου, επί του οποίου δεσπόζει το προσφιλές μοναστήρι των Πατρών. Ο Κωστής Παλαμάς εξάλλου (Η Ασάλευτη ζωή, Πατρίδες, 1904), το θεωρεί ως το πρώτο στοιχείο της εικόνας της πόλης στην οποία γεννήθηκε: «Μηδὲ τὸ καλοπρόσδεχτο, τὸ κοσμικό σου μοναστήρι· τραγούδι ἦταν ὁ ὄρθρος του, κι ὁ ἑσπερινός του πανηγύρι».

   Μια τέτοια πανηγυρική ημέρα, όπως είναι η παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, εορτή στην οποία τιμάται το Καθολικό της Μονής, «πλήθος κόσμου συρρέει από την Πάτρα και τα περίχωρα, για να προσκυνήσουν την εικόνα της Θεομήτορος και ν' ανάψουν ευλαβικά το κεράκι στη χάρη της». Μεταξύ των προσκυνητών παρευρίσκεται οικογενειακώς και ο εξ Αμερικής αφικόμενος κ. Χρ. Σακελλάρης, συνοδευόμενος πάντα κατά την εν Πάτραις παραμονή του από την κινηματογραφική του μηχανή.

   Καθώς μας πληροφορεί ο εκπαιδευτικός Ανδρέας Κόκκοτας για αυτή την ημέρα: «Όλος ο χώρος εντός και εκτός της μονής είναι γεμάτος από ευλαβείς προσκυνητάς πάσης ηλικίας και τάξεως. Το προσκύνημα γίνεται μετά παραδειγματικής τάξεως και ησυχίας συμμορφουμένων των προσκυνητών προς τας υποδείξεις της αστυνομίας. Εις τον έξω της μονής περίβολον εγκαθίστανται πολλοί μικροπωληταί παιδικών παιγνιδίων, ζαχαρωτών, φρούτων, αναψυκτικών και προχείρων τροφίμων, προσφέροντες τη χαρά στο ανήσυχο παιδάκι, αλλά και κάτι πρόχειρο για φαγητό στους προσκυνητάς».

   Οι σκηνές του βίντεο αποτυπώνουν επακριβώς την τοπική συνήθεια, «πολλοί από τους προσκυνητές να περνούν όλη την ημέρα τους εκεί, κάτω από τον βαθύ ίσκιο των πεύκων και των πλατάνων, έχοντες μεθ' εαυτών τα αναγκαία τρόφιμά τους. Εις τον περίβολον τούτον, υπάρχει και μικρό εξοχικό κέντρο, ανήκον στην ιδιοκτησία της μονής, το οποίον την ημέραν αυτή προσφέρει περιποίηση και τροφή στους προσκυνητάς». Το κέντρο αυτό δεν είναι άλλο από το καφενείο του Μαραβέλλα που βρίσκεται βόρεια και λίγο υψηλότερα από την κεντρική είσοδο της μονής.

   Σύμφωνα με τον Στέφανο Θωμόπουλο, εκτός από την Τρίτη του Πάσχα και την 15η Αυγούστου, «η μονή εορτάζει και κατά την απόδοσιν της τελευταίας αυτής εορτής (το εσπέρας της 23ης Αυγούστου), οπότε πολύς κόσμος ανέρχεται εις την μονήν την νύκτα και την ημέραν της εορτής», και καταλήγει με την αναφορά πως, «ο δε Μητροπολίτης Ιερόθεος (Μητρόπουλος) ηθέλησε το 1898 να καταργήσει αυτήν», χωρίς να δίνει όμως λεπτομερέστερα στοιχεία.

  Στην διπλανή φωτό απεικονίζεται ο κ. Χρ. Σακελλάρης και η αυθεντική Cine-Kodak Magazine των 16mm με την οποία απαθανάτισε την πανηγυρική ατμόσφαιρα στο μοναστήρι της Γηροκομήτισσας, κατά το σωτήριον έτος 1933. Για την ευγενική αποστολή της ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον υιό του κ. Γιώργο Σακελλάρη. 

Χρήσιμα βοηθήματα στάθηκαν τα:

«Τα Ιερά μας Προσκυνήματα», Κόκκοτας Χρ. Ανδρέας, 1974

«Ιστορία της πόλεως Πατρών», Στ. Θωμόπουλος, 1950

«Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών», Κων. Τριανταφύλλου, 1959

_Επιμέλεια babiscook_16-6-2015  

Πρόοδος, η θύελλα του Παραδείσου;

  Λέγεται συχνά ότι σε περιόδους μεγάλων κοινωνικών εντάσεων παράγονται σημαντικά έργα στο πεδίο του πολιτισμού. Το φαινόμενο αυτό ερμηνεύεται εξίσου συχνά μέσω μιας αναγωγής στην «πύκνωση» του ιστορικού χρόνου ως αποτέλεσμα της βίαιης κίνηση της ιστορίας, τούτης της «θύελλας που πνέει από τη μεριά του παραδείσου», για την οποία, όπως γράφει ο Walter Benjamin:

  «Υπάρχει ένας πίνακας του Klee με το όνομα Angelus Novus. Απεικονίζεται εκεί ένας άγγελος που φαίνεται έτοιμος να απομακρυνθεί από κάτι όπου μένει προσηλωμένο το βλέμμα του. Τα μάτια του είναι διάπλατα ανοιχτά, το στόμα του ανοιχτό και οι φτερούγες του τεντωμένες. Έτσι ακριβώς πρέπει να είναι και ο άγγελος της ιστορίας. Το πρόσωπό του είναι στραμμένο προς το παρελθόν. Όπου εμείς βλέπουμε μια αλυσίδα γεγονότων, αυτός βλέπει μία μοναδική καταστροφή, που συσσωρεύει αδιάκοπα ερείπια επί ερειπίων και τα εκσφενδονίζει μπροστά στα πόδια του. Θα ήθελε να σταματήσει για μια στιγμή, να ξυπνήσει τους νεκρούς και να στήσει ξανά τα χαλάσματα. Μια θύελλα σηκώνεται όμως από τη μεριά του Παράδεισου αδράχνοντας τις φτερούγες του και είναι τόσο δυνατή που δεν μπορεί πια ο άγγελος να τις κλείσει. Η θύελλα τον ωθεί ακαταμάχητα προς το μέλλον, στο οποίο η πλάτη του είναι στραμμένη, ενώ ο σωρός από τα ερείπια φθάνει μπροστά του ως τον ουρανό. Αυτό που εμείς αποκαλούμε πρόοδο, είναι αυτή η θύελλα».

(Walter Benjamin, 9η Θέση στη Φιλοσοφία της Ιστορίας)

   Είναι πιθανό. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε αυτές τις περιόδους της έντασης, οι άνθρωποι αναγκάζονται κυρίως να τοποθετηθούν, να πάρουν θέση. Η Guernica του Picasso φιλοτεχνείται το 1937 για να καταγγείλει τη φασιστική θηριωδία, το δοκίμιο του Benjamin «Το έργο τέχνης την εποχή της δυνατότητας της τεχνικής του αναπαραγωγής» δημοσιεύεται το 1936 για να υποστηρίξει την ανάδυση μιας νέας, «προλεταριακής», τέχνης, οι Νικόλαος Κάλας και André Breton κατασκευάζουν τη Σκακιέρα από καθρέφτη και κρασί το 1944 για να μιλήσουν, αμφίσημα, για τα κυνικά «παιχνίδια» της πολεμικής στρατηγικής. Τα έργα αυτά εμπλούτισαν την ιστορία και τη θεωρία της τέχνης –και φυσικά ολόκληρη την εποχή μας– επειδή ακριβώς εγκλείουν στο εσωτερικό τους έναν, έστω, «κόκκο αλήθειας» σε σχέση με τις δραματικές εντάσεις της περιόδου που τα γέννησε. 

  Εάν κανείς αναρωτιόταν σήμερα, μια ακόμη περίοδο κοινωνικής έντασης, αν και διαφορετικού χαρακτήρα, «ποια είναι τα αντίστοιχα σημαντικά έργα της δικής μας εποχής; Υπάρχουν; Αναμένονται;»  τι θα απαντούσαμε άραγε; Να ένα ζήτημα προς σκέψη...

|Περιοδικό: Η Ιστορία της Τέχνης|