Μπορεί η επιστράτευση της περιφέρειας Αχαΐας να μην συντελέστηκε κατά τρόπο άμεσο όπως σε άλλες πόλεις, λόγω του επιγενόμενου σφοδρού βομβαρδισμού της πελοποννησιακής Πρωτεύουσας, εντούτοις, ήδη την 31η Οκτωβρίου αναχωρούσε για τα ηπειρωτικά σύνορα, από την Εγλυκάδα όπου είχαν μετασταθμεύσει όλοι οι σχηματισμοί της ΙΙΙ Μεραρχίας, το 3ο τάγμα του 12ου Συντάγματος πεζικού, το οποίο δια ταχέων μέσων προωθήθηκε στον τομέα Παραμυθιάς και αποτέλεσε τμήμα του αποσπάσματος του Στρατηγού Λιούμπα.
Έδρα της ΙΙΙ Μεραρχίας πεζικού, η οποία ιδρύθηκε στις 30/6/1903, από την 13/9/1904 ήταν η Πάτρα και ο στρατολογικός της χώρος περιελάμβανε τις επαρχίες Αχαΐας, Ηλείας, Αιτωλοακαρνανίας, Ζακύνθου και Κεφαλληνίας. Ειδικώτερα στο 12ο Σύνταγμα πεζικού, που ανήκε πάντοτε στην ΙΙΙ Μεραρχία καλούνταν να υπηρετήσουν υπό τα όπλα κατά τις εμπόλεμες περιόδους οι Πατρινοί οπλίτες.
Η Μεραρχία με διοικητή τον υποστράτηγο Γεώργιο Μπάκο και συνταγματάρχη του 12ου τον Επ. Ζησιμόπουλο ξεκίνησε από την 7-10 Νοεμβρίου 1940 από την Πάτρα και πέρασε μέσω νηοπομπών στο Κρυονέρι, ενώ οι Κορίνθιοι του 6ου συντάγματος διαπεραιώθηκαν στη Ναύπακτο μέσω Ψαθόπυργου. Έτσι η ΙΙΙ Μεραρχία άρχισε στις 12/11/1940 δια νυκτερινών συντόνων πορειών όδευση προς το ηπειρωτικό μέτωπο με τα 12ο και 6ο Συντάγματα Πεζικού και το 3ο Σύνταγμα Ορειβατικού Πυροβολικού. Ακολούθησε την πορεία Αγρίνιο - Αμφιλοχία - Άρτα - Ιωάννινα - Σιταριά - Παπαδάτες - Ζίτσα και Καστάνιανη, για να φθάσει στο πεδίο της μάχης στις 25 Νοεμβρίου, λαμβάνοντας θέση στο αριστερό πλευρό της VIII Μεραρχίας του περίφημου Ηπειρώτη Στρατηγού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου και στο δεξιό του αποσπάσματος Λιούμπα (στο οποίο συμμετείχε ήδη το 3ο εκ Πατρών τάγμα πεζικού). Οι ανωτέρω δυνάμεις εντάσσονταν στο Α΄ Σώμα Στρατού.
Παρά τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες επιστρατεύθηκε η ΙΙΙ Μεραρχία, δεν επέδειξε λιγότερο θάρρος και ηρωισμό από τους υπόλοιπους στρατιωτικούς σχηματισμούς που ήδη υπερασπίζονταν το ελληνικά σύνορα! Επί τριήμερο το πατρινό σύνταγμα κατέλαβε προωθούμενο από Καστάνιανη τις επίκαιρες θέσεις των υψωμάτων της Πλατυβούνας στην Κακαβιά. Έτσι, την 29η Νοεμβρίου στις 7.30 το πρωί, τα 1ο και 2ο τάγματα του 12ου Συντάγματος (υπό τους ταγματάρχες Γ. Παπαδόπουλο και Α. Χατζησταματίου αντίστοιχα) εξορμούν από την κορυφογραμμή της Πλατυβούνας όπως τα άλλα δύο τάγματα του 6ου ΣΠ, και με την λόγχη εκτοπίζουν τον εχθρό από τους βράχους κυριεύοντας διαδοχικά τις οχυρωμένες θέσεις Κράα, Βουτίνε, Μάλι Ίκρες και Γεωργουτσάδες. Στο ύψωμα 1160 το 12ον έγραψε μιά από τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας του έχοντας απώλειες 120 νεκρούς, μεταξύ των οποίων και ο υποδιοικητής του Συντ/τος ταγμ. Ζώης Ζακυνθινός. Δυστυχώς 48 ώρες μετά τη μάχη οι μονάδες δεν διατάχθηκαν να κινηθούν δίνοντας την ευχέρεια στους Ιταλούς να οργανωθούν εκ νέου στό ύψος του παραλιακού υψώματος 613 νότια της Χειμάρας.
Τη νύχτα 29/30 Νοεμβρίου, ημέρας του Πολιούχου, οι στρατιώτες αντιμετωπίζουν χιονοθύελα. Την επομένη, διλοχία του 12ου ΣΠ ενεργόντας μετά του 7ου ΣΠ κυριεύουν τα υψ. 1250 και 1505 συλαμβάνοντας 23 αιχμαλώτους στα όρια του Β΄ Σώματος Στρατού. Στο μεσοδιάστημα 1-15/12/1940 πολλές είναι οι επιτυχίες των μονάδων του 12ου Συντ/τος, ενώ περιέρχονται σε ελληνικά χέρια το Δέλβινο, οι Άγιοι Σαράντα και η ΙΙΙ Μεραρχία παραλαμβάνοντας το 3ο τάγμα υπό τον ταγμ. Καραλή που έδρασε στην γραμμή Ελαίας-Καλαμά από τις πρώτες μέρες του πολέμου, προελαύνει επί της δημοσίας οδού προς Χειμάρρα και Αυλώνα.
Τέτοια υπήρξε η πολεμική διαγωγή των Αχαιών πολεμιστών του '40 μέχρι το τέλος των επιχειρήσεων (που συνέπιψε Μ. Τρίτη του '41) και την σύμπτυξη δια οδυνηρών πορειών. Ακόμη και κατά την υποχώρηση συλλαμβάνονται Ιταλοί αιχμάλωτοι. Μέχρι το πρωί της 23 Απριλίου οι 23.000 περίπου άνδρες της ΙΙΙ Μεραρχίας διαβαίνουν τον ποταμό Καλαμά και το 12ο Σύνταγμα επιστρέφει πεζή... στην Πάτρα, μέσω Παραμυθιάς - Πρέβεζας - Άρτας και Μεσολογγίου. Οι τελευταίοι Πατρινοί ήρωες των βορειοηπειρωτικών βουνών φθάνουν στην γεννέθλια γη στις 6/5/1941 με καΐκια από το Μεσολόγγι.
Στο σημείο αυτό, κλείνοντας το αφιέρωμα για τους Πατρινούς που πολέμησαν το '40, αξίζει να αναφέρουμε ένα περιστατικό από την περίοδο της κατοχής, που δείχνει ότι όσοι πολέμησαν σε εκείνο τον πόλεμο, «κράτησαν καλά το πνεύμα του μετώπου», όπως πρόσταζε στο τελευταίο του ανακοινωθέν ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών μέσα απ' τη φωνή του αλησμόνητου αρχιεκφωνητή του Κώστα Σταυρόπουλου.
Είναι ημέρα Εθνικής Εορτής, 25η Μαρτίου 1943. Και η Μητρόπολη, που πανηγυρίζει την ημέρα αυτή τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, είναι γεμάτη ασφυκτικά από κόσμο. Τα προπύλαια, οι σκάλες και ο χώρος της οδού Μαιζώνος και όχι μόνο, έχουν πλημμυρίσει από πλήθος λαού που δίνει την εντύπωση ότι περιμένει να παραστεί σε κάποια τελετή, ή μάλλον, να λάβει μέρος στην εξωτερική εκδήλωση μιας ασυνήθιστης τελετής που άρχισε στα τρίσβαθα της ελληνικής ψυχής ήδη από την προηγούμενη ημέρα, όταν οι αρχές απαγόρευσαν τις εόρτιες εκδηλώσεις στην πλατεία των Ψηλών Αλωνίων. Πλήρης αδιαφορία για τις ισχυρές δυνάμεις που ''επιβλέπουν'' την τάξη...
 |
| Η τετράφωνη χορωδία του μητροπολιτικού ναού |
Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή
σε γνωρίζω από την όψη που με βία μετράει την γή...
Σήμερα, μπροστά από το στρατόπεδο του Κέντρου Εκπαίδευσης Τεχνικού Πάτρας (του γνωστού μας Κ.Ε.Τχ. ή Κ.Ε.ΤΕ.Σ.), παλαιάς έδρας του 12ου, διέρχεται η οδός 12ου Συντάγματος διευθυνόμενη από πλατείας Ταμπαχάνων προς Εγλυκάδα, τιμής και ιστορικής μνήμης ένεκεν, για τις θυσίες αίματος των Πατρινών πεσσόντων στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους, να θυμίζουν στους σύγχρονους Πατρινούς ότι είναι απόγονοι ηρωικών Αχαιών προγόνων...Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Ιστορικό Λεξικό των Πατρών, Κώστα Τριανταφύλλου, 1959
Ιστορία του ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-1941, αντιστράτηγου Αλ. Εδιπίδη, Εκδ. Βιβλιοαθηναϊκή
Η Πάτρα στον πόλεμο και την κατοχή, Δημ. Λάγαρη, εκδ. Αχαιός, 1946
_Επιμέλεια babiscook_23-10-2012_
